Maaien langs de meanders en de bolle akkers van de Barbierbeek

De Barbierbeek stroomt door Kruibeke, Temse, Beveren en Sint-Niklaas en langs de typische en historische “bolle akkers” van het Waasland. “De grillige vormen van de percelen zorgen ervoor dat het hier nog maar moeilijk aan intensieve landbouw kan gedaan worden met de moderne machines van vandaag”, zegt Luc Vande Ryse, landbouwdeskundige van de provincie Oost-Vlaanderen, “dat maakt dat het hier voor boeren interessant kan zijn om een beheersovereenkomst met de Vlaamse Landmaatschappij aan te gaan en vanuit ons eigen landschapsproject voegen we daar nog een kronkelpremie aan toe.”

Economisch en ecologisch interessant

Voor de boeren is het economischer dat hun akkerranden worden rechtgetrokken en dat de moeilijk bereikbare hoekjes en kantjes met de kruidenrijke grasmengels of bloemenmengsels worden ingezaaid.  De diepwortelende planten zorgen dan weer voor een betere structuur van de oevers en voor minder kans op uitspoeling van nutriënten. Ook de biodiversiteit gaat erop vooruit. “Ik heb hier nog nooit zo veel vlinders en andere insecten gezien”, zegt Theo Cant, een deelnemende boer, “Een bevriende jager zei me dat er ook meer wild aanwezig is dan ooit tevoren.”

De Provincie Oost-Vlaanderen heeft ondertussen 18 beheersovereenkomsten afgesloten met 6 verschillende boeren waardoor ze bijna vier kilometer oever van de Barbierbeek in ecologisch beheer heeft. De overeenkomsten lopen voor drie jaar en er is 41.000 euro budget voor vrijgemaakt.

Kennis en kunde delen

“De landbouwers in dit gebied zijn belangrijke partners voor ons. Op vrijwillige basis, dat is belangrijk om te benadrukken, en met de nodige vergoedingen, advies of met een demonstratie zoals vandaag, willen we hen betrekken en ook op onze beurt gebruik maken van hun kennis en kunde”, zegt Leentje Grillaert (CD&V), député voor Landbouw en Waterbeleid.

Ecologisch beheer is uiteraard niet hetzelfde als verwildering: één à twee keer per jaar moet er gemaaid worden en vooral het afvoeren van het maaisel is belangrijk. Anders worden de nutriënten gewoon weer opgenomen in de kringloop. De nadruk lag dan ook op de maai-laadcombinatie. “Het is voor landbouwers zeker niet altijd evident om het maaisel te gaan gebruiken”, zegt Vande Ryse, “omdat ze enkel akkerbouwer zijn of alleen varkens hebben bijvoorbeeld. Voor ons is het belangrijk dat we samen met de boer oplossingen zoeken, zo kijken we ook naar gemeenschappelijke compostering van de maaisels. Ergens is er ook een spanningsveld tussen ons budget aanwenden voor zoveel mogelijk ecologische infrastructuur of voor ruwvoederwinning op de juiste schaal.”

7 types maaiers

Hoewel er een zevental verschillende types maaiers werden getoond aan het publiek – gaande van een maaibalk op een kraan, klepelmaaiers met zijafvoer of met arm en maai-laadcombinaties – is het voor de individuele boer natuurlijk niet evident om in dat soort gespecialiseerde toestellen te gaan investeren. Met Europese 2depijler-middelen werd door Boerennatuur Vlaanderen alvast een maaier aangekocht die tegen gunstige tarieven en met tussenkomst van de gemeentes kan gehuurd worden.

Algemeen was er een positieve indruk onder de aanwezigen en werd het project van “Water-Land-Schap Barbierbeek Verbindt” gezien als een redelijk conflictvrij kruispunt van natuur en landbouw. Ook varkenshouder en akkerbouwer Paul Cerpentier van het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) reageert tevreden: “Dit is een historische landbouwstreek, maar de gronden langs de Barbierbeek zijn niet de gemakkelijkste om te bewerken. Ik heb ook akkers in Nederland en daar kan je echt een volle dag bezig zijn in een blok van tien hectare. Hier is een alternatief geboden met een correcte vergoeding en dan gaan boeren daar met plezier in mee.”