Vlaamse taskforce moet bouwshift onder de loep nemen

Ongeziene coalitie tegen bouwshift

Eerder deze week trok een ongeziene coalitie van boeren, natuurbeschermers, architecten en stedenbouwkundigen aan de alarmbel over de plannen voor de Vlaamse betonstop. In een open brief stelden de voorzitters van belangengroepen Boerenbond, Natuurpunt, Bond Beter Leefmilieu, Netwerk Architecten Vlaanderen en de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning dat Vlaanderen afstevent op "een bouwshift op papier".

De bouwshift, voorheen bekend als de betonstop, betekent dat woonkernen verdicht worden en de inname van open ruimte tegen 2040 tot nul wordt herleid door niet meer te bouwen op slecht gelegen plaatsen. De Vlaamse regering bereikte er vorig jaar een akkoord over. Maar doordat eigenaars van gronden vergoed zullen worden tegen 100 procent van de huidige marktwaarde, zullen de kosten hoog oplopen.

De ondertekenaars van de open brief vrezen dat de regeling onbetaalbaar wordt en dat de betonmolens daardoor zullen blijven draaien. "Dit is onverantwoordelijk bestuur", luidt het. "Vlaanderen zou de schaarse overheidsmiddelen beter niet verkwanselen aan extra geschenken aan grondeigenaren."

Demir gelukkig met open brief

"De open brief stemde mij gelukkig", zo verraste minister Demir in het Vlaams Parlement. Volgens haar is de brief een bewijs dat alle betrokken actoren wakker liggen van het belang van open ruimte. De N-VA-minister wil van het momentum gebruikmaken en kondigt daarom de oprichting van een taskforce aan die de hele bouwshift moet bekijken. Het is volgens Demir belangrijk om "zonder taboes" en met "een open visie" naar het dossier te kijken.

Bedoeling is dat de taskforce, met daarin onder meer ruimtelijke planners maar ook financiële experten, op korte termijn het tijdspad voor de bouwshift richting 2040 uitstippelt en daarbij een antwoord zoekt op vragen als: "Wat is een correcte vergoeding voor eigenaars? Wat zal het kosten? Wat betekent de regeling? Is dat betaalbaar? En hoe staan de lokale besturen tegenover wat op tafel ligt?", aldus Demir. De oefening moet volgens de N-VA-minister resulteren in een bouwshift die "haalbaar en betaalbaar is".

Discussie over 100% marktwaarde

In de plenaire vergadering ontspon zich ook een discussie over de manier waarop de regering de gedupeerde eigenaren van bouwgrond wil vergoeden. Vandaag staat in de regeling dat dit zal gebeuren aan 100 procent van de marktwaarde. PvdA stelde de vraag of dit niet beter zou gebeuren tegen de geïndexeerde aankoopprijs. “We kunnen toch niet maken dat de eigendom van gewone Vlamingen wordt afgenomen tegen een vergoeding die niet marktconform is?”, reageerde Steven Coenegrachts (Open Vld).

Volgens Bruno Tobback (Vooruit) profiteren vooral  een kleine groep beleggers en speculanten van zo’n regeling. “Wie een bouwgrond kan kopen en daar 40 jaar niet op bouwt, is geen gewone spaarder. De Vlaamse belastingbetaler mag niet opdraaien voor speculatie door een klein groepje beleggers. De regering moet het algemeen belang van de maatschappij vooropstellen”, meent Tobback.

Demir noemde daarop cijfers uit een eerdere studie naar het profiel van de eigenaren van die slecht gelegen gronden. Zo zou 0,6 procent van de gronden in handen zijn van mensen die meer dan tien bouwgronden bezitten, samen goed voor 14 procent van de oppervlakte. In 22 procent van de gevallen gaat het om eigenaren met twee tot tien gronden (38% van de oppervlakte) en 77 procent van de eigenaren heeft één perceel in eigendom. “Bijna de helft van de gronden (47%) is dus in handen van de kleine spaarder”, aldus de minister. Zij beloofde de taskforce de opdracht te geven om beter in te zoomen op alle cijfers.

Bekijk hieronder het debat in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement (vanaf 1:03:24):