@livewireStyle
header.home link

Vraag van de maand: wat eet een koe?

Zo vaak als we nadenken over ons eigen voedingspatroon en het (on)gezond zijn ervan, zo weinig denken we na over het dieet (of rantsoen) van een koe. Nochtans heeft het laatste een invloed op het eerste (tenzij je veganistisch eet), want een gezonde koe produceert gezondere melk/gezonder vlees en draagt dus bij aan een gezondere jij.
18 mei 2015  – Laatste update 4 april 2020 16:22
Lees meer over:
Beeld: nukanute - photocase.com

 

Zo vaak als we nadenken over ons eigen voedingspatroon en het (on)gezond zijn ervan, zo weinig denken we na over het dieet (of rantsoen) van een koe. Nochtans heeft het laatste een invloed op het eerste (tenzij je veganistisch eet), want een gezonde koe produceert gezondere melk/gezonder vlees en draagt dus bij aan een gezondere jij. 

Het rantsoen van een koe is trouwens gevarieerder dan je zou denken. Ja, ze leven op meer dan water en gras alleen. Er wordt bovendien veel over nagedacht en veel onderzoek aan besteed. Veehouders, voederproducenten en zelfs wetenschappers zijn steeds op zoek naar betere combinaties of betere producten om de koeien in goede gezondheid te houden, hun productiviteit te verhogen of de samenstelling van hun melk/vlees te verbeteren (bijvoorbeeld een hoger vet- en eiwitgehalte in melk). Het is dan ook niet overdreven te stellen dat een veehouder meer bekommerd is om het dieet van zijn koeien dan om dat van zichzelf. En het hoeft niet te verbazen dat de meerderheid van de akkerbouwgewassen in ons land geteeld worden als voeder voor boerderijdieren, in plaats van als voeding voor onszelf. De Belg heeft nu eenmaal iets met zijn beesten, en wij als voorbeeldige Belgen weten dan ook perfect wat een koe precies eet…

 

stro-tris.png

 

Toch niet ;)? Om je kennis op te frissen, een overzicht van de belangrijkste voeders op het menu van onze koeien:

  • Gras: van april tot oktober, wanneer de koeien overdag op de weide lopen, eten ze vers gras (40 tot 60 kg (!) per dag). Dat grazen ze zelf. Na oktober, wanneer ze overdag op stal blijven, krijgen ze kuilgras. Dat is gras dat tijdens de lente, zomer en het najaar gemaaid wordt om te bewaren tot het volgende weideseizoen. Na het maaien wordt het gras op de weide enkele keren geschud, zodat het gelijkmatig droogt en de onderste lagen niet beginnen te schimmelen. Daarna wordt het maaisel bijeengeharkt en opgeraapt, in een betonnen kuil op de boerderij gestort en aangedrukt (allemaal machinaal). Dat aandrukken is belangrijk, omdat alle lucht uit de massa geperst moet worden. Alleen zo kan het gras lange tijd schimmelvrij bewaard worden. Over de kuil wordt ten slotte een plastic zeil gespannen, dat op zijn plaats wordt gehouden door zand en autobanden – de typische bergen met autobanden die je vaak op een boerderij ziet liggen.
     
  • Hooi: op stal krijgen de koeien ook hooi. Dat is gras dat helemaal gedroogd is en meestal in balen wordt bewaard.
     
  • Snijmaïs: maïs is nog zo’n klassieker op het menu van koeien. Ze eten de hele plant (kolf, stengels en bladeren), die gehakseld wordt en ingekuild zoals kuilgras.
     
  • Voederbieten: terug van weggeweest. Voor de teelt van maïs opkwam in Vlaanderen, vormden voederbieten en rapen (naast gras) een belangrijk onderdeel van het voederrantsoen. Daarna verdween de teelt wat op de achtergrond, onder meer omdat maïs eenvoudiger te telen en te voederen was. Nu bieten echter ook machinaal geoogst kunnen worden, is de teelt aan een opmars bezig. Nutritioneel zijn ze immers interessanter dan maïs. Koeien eten ze in hun geheel of versnipperd. Net als kuilgras en snijmaïs worden ze bewaard in een kuil, maar dan zonder plastic folie (tenzij het erg vriest).
     
  • Tarwe: het stro van tarwe wordt rechtstreeks aan de koeien gegeven in de stal (als strooisel of als ruwvoeder), de korrels gaan naar de diervoederfabriek waar ze worden verwerkt tot krachtvoeder.
     
  • Restproducten van de voedingsindustrie: deze categorie is zeer divers. Voorbeelden zijn bierdraf en -bostel (brouwerij), bietmelasse en -pulp (suikerfabriek), aardappelschillen, appelschillen en -pulp, sinaasappelpulp, tarwegistconcentraat (bio-ethanol- en alcoholindustrie), tarwegries en -zemelen (maalderij), weipoeder (kaasmakerij), sojaschroot (olieproducerende industrie), kokosschroot, tapioca (meel van de fijngemalen maniok- of cassavewortel), lijnschilfers (olieproducerende industrie), palmpitschilfers (olieproducerende industrie), enzovoort.
     
  • Water: wel 50 tot 100 liter (!) per dag.
     
  • Alles samen eet een koe zo’n 50 tot 60 kilogram voeder per dag.

 

kuil-tris.png

Beeld: voederkuil

 

Ruwvoeder? Krachtvoeder?

Veehouders gebruiken termen als ruwvoeder en krachtvoeder wanneer ze over het rantsoen van hun koeien praten. Met ruwvoeder (ook groenvoeder) bedoelen ze kuilgras, hooi, stro, maïs en bieten - allemaal voeders met veel vezels die de boer zelf kan telen en die niet bewerkt moeten worden. Met krachtvoeder bedoelen ze graankorrels en restproducten van de voedingsindustrie – grondstoffen die niet rechtstreeks van het veld de stal in kunnen maar eerst bewerkt moeten worden. Meestal gebeurt die bewerking door een mengvoederfabrikant. In dat geval spreekt men over mengvoeder.

Mengvoeders worden verrijkt met mineralen en vitamines, en in kant-en-klare korrels of brokken aan de veehouder geleverd. Die korrels en brokken worden bewaard in grote silo’s, die je typisch tegen de gevel van een stal ziet staan. Sommige krachtvoeders worden echter ook rechtstreeks van de voedingsindustrie aan de boerderij geleverd, in hun vochtige of natte vorm. Een voorbeeld is bietenpulp, een restproduct van de suikerraffinaderij. Een groot deel van de grondstoffen die gebruikt worden als krachtvoeder wordt ingevoerd vanuit andere Europese landen, Azië, Rusland en Noord- en Zuid-Amerika.

 

Rantsoen op maat

Afhankelijk van de leeftijd en/of conditie van een koe, wordt het type en de hoeveelheid krachtvoer die zij krijgt aangepast. Een koe die bijvoorbeeld net gekalfd heeft, krijgt een grotere portie om opnieuw op krachten te komen. Krachtvoer wordt het hele jaar door aan de koeien gevoederd - bij melkkoeien bijvoorbeeld op het moment dat ze gemolken worden. Dit is een belangrijk onderdeel van hun dieet, omdat het extra voedingsstoffen zoals eiwitten bevat en dus extra energie aanlevert.

 

Smaken verschillen

Gras is gras? Neen, koeien smaken wel degelijk een verschil. Het jonge lentegras bijvoorbeeld smaakt anders dan het gras later op het seizoen. En kuilgras smaakt opnieuw anders dan alle soorten vers gras. Voor de koeien is het dus telkens even aanpassen wanneer ze tijdens de winter terug de stal in moeten.

Ook bij de productie van mengvoeder wordt rekening gehouden met smaak. Een koe zou zo’n 35.000 smaakpapillen hebben. Dat is veel. Ter vergelijking: een dertiger heeft ongeveer 250 smaakpapillen (het aantal neemt af naarmate we ouder worden). Bij het maken van mengvoeders voor koeien wordt dus rekening gehouden met hun lievelingssmaken: citrus, kokosnoot, kruiden en vanille.

 

koe-tris.png

 

Bron: Wat eten onze dieren, Het Kleine Loo in samenwerking met het Productschap Diervoeder, PRLT Communicatie / Bemefa  

Gerelateerde artikels