Slim gezien: groenten telen in containers

Beeld: Savas Keskiner - istock.com

Je kan er niet meer naast kijken (of lezen) de laatste dagen: ondernemers die groenten (willen) kweken in gesloten containers met ledverlichting. In het West-Vlaamse Beveren-Leie wordt een vierlagige groentekas gebouwd in een container, en in Gent wordt begin 2016 een vergelijkbare productie-eenheid gebouwd die niet alleen groenten maar ook vissen zal bevatten. Een woordje uitleg:

1. Urban Crops

Het eerste project is dat van Franc Bogovic en Maarten Vandecruys en hun mentor Frederic Bulcaen. Bogovic en Vandecruys ontwikkelden een concept om groenten te telen in een gesloten, meerlagig systeem dat overal kan worden neergepoot: in Beveren-Leie (waar het eerste pilootproject wordt gebouwd) maar ook in de woestijn, op de Noordpool en in de kelder van een restaurant. In een container stapelen zij verschillende teeltsubstraten boven elkaar, vol groenten en kruiden die druppelsgewijs gevoed worden met meststoffen en water. Ledverlichting neemt de functie van zonlicht over, een machine regelt de luchtdoorstroming, temperatuur en luchtvochtigheid, en het gehalte zuurstof en CO2 wordt nauwlettend in de gaten gehouden en indien nodig bijgestuurd.

Het systeem werkt volledig automatisch en kan alle klimaten nabootsen. Bogovic en Vandecruys zijn er bijvoorbeeld al in geslaagd om hetzelfde klimaat als in de hoogvlaktes van Peru te creëren, om stevia te kunnen kweken. Maar ook meer alledaagse groenten zoals spinazie, sla, bieslook, kolen, aardbeien, minitomaatjes, paprika’s en komkommers doen het goed in het containersysteem. Met als bijkomend voordeel dat de voedingswaarde en de groeisnelheid verhoogd kan worden door te spelen met de teeltomstandigheden. Zo hebben de twee al spinazie geteeld die 30 procent meer ijzer bevat dan gangbaar geteelde spinazie, en sla die in 25 dagen oogstklaar is in plaats van in 70 dagen.

Bovendien benutten ze elke vierkante meter ruimte optimaal door in meerdere lagen te werken, hebben ze in hun gesloten systeem minder last van ziekten en plagen (minder gewasbescherming), verbruikt de installatie weinig water, is de productie niet gebonden aan een locatie en is de oogst niet afhankelijk van onvoorspelbare weersomstandigheden. Een hele hoop voordelen dus. Maar aan de andere kant is het systeem nog relatief duur (50.000 euro voor de bouw van de West-Vlaamse pilootinstallatie) en worden (weliswaar zuinige) ledlampen gebruikt in plaats van gratis zonlicht. Ook is het vooralsnog niet mogelijk om de installatie te koppelen aan een hernieuwbare energiebron, want voor één containerboerderij zou je maar liefst 200 m² aan zonnepanelen nodig hebben.

Geen landbouwers

Bogovic en Vandecruys hebben niet de ambitie om zelf landbouwer te worden, maar willen hun installatie zo breed mogelijk verspreiden. Dit jaar mikken ze op 4 installaties in West-Vlaanderen, maar dat moet snel uitbreiden naar 25 tot 50 in eigen land en daarna naar tig installaties in het buitenland.

De eerste installatie wordt momenteel gebouwd en zal met 9 etages goed zijn voor zo’n 240 m² groenten. Nog dit jaar moet hij operationeel zijn. En dat is best spannend, want tot nu toe deed Urban Crops alleen nog maar tests in een klein labo. Het wordt afwachten of de resultaten ook in de praktijk zo veelbelovend zijn. In Dubai geloven ze er alvast in – Urban Crops heeft er gesprekken lopen over de bouw van een mega-installatie, maar dichter bij huis zijn kritischere stemmen te horen. Zo stelt Han Wiskerke, expert in stadslandbouw aan de universiteit van Wageningen (toonaangevend op het vlak van landbouw) in De Tijd dat hij “al veel vergelijkbare maquettes heeft zien passeren, maar dat er nog niet veel effectief zijn gebouwd”. Hij heeft bovendien bedenkingen bij de prijs en de levensduurte van de installatie.

In verband met die opmerking vallen Bogovic en Vandecruys hem bij: “de hoge kostprijs is een nadeel, maar alles staat of valt bij de prijs en kwaliteit van ledverlichting. En die is de laatste twee jaar een pak goedkoper en energiezuiniger geworden”, antwoorden ze in hetzelfde artikel. Daarenboven ambiëren ze niet de hele wereld te kunnen voeden. Zo erkennen ze dat de teelt van bepaalde gewassen zoals granen, aardappelen en maïs nog steeds beter gebeurt in openlucht. Maar een deel van de oplossing kan Urban Crops volgens hen wel zijn, onder meer door toepassingen in de woestijn, in drukbevolkte steden en in het koude Noorden. In Scandinavië bijvoorbeeld kan hun systeem antwoord bieden op de donkere winters, in China op de luchtvervuiling en in (andere) steden op de nood aan lokaal geproduceerd voedsel.

Meer info: www.urbancrops.be

Beeld: Korte Keten wedstrijd Gent - Urban Smart Farm

2. Urban Smart Farm

Een tweede, vergelijkbaar project is het Gentse Urban Smart Farm, dat vorige week nog de tweede Gentse Korte Keten wedstrijd won. In dit project worden niet alleen groenten gekweekt in een container, maar ook vissen. Daarvoor maken de initiatiefnemers (Agrado) gebruik van aquaponie, dat we eerder al beschreven in het artikel ‘Wat schaft de pot in 2030: aquaponie’: de groenten zuiveren het water voor de vissen en de vissen leveren in ruil meststoffen voor de groenten. Net als in het vorige project groeien de groenten onder ledlampen, maar dit wordt wel gecombineerd met de teelt van kruiden in een serre op het dak van de containers, onder natuurlijk licht.

Concreet zal Agrado begin 2016 twee containers plaatsen: een met groenten (+ kruiden) en een met vissen. Urban Smart Farm doet beroep op containers omdat ze relatief gemakkelijk verplaatsbaar zijn. (In Brussel bijvoorbeeld staat ook een aquaponie-installatie, maar die bestaat uit een serre – moeilijker te verplaatsen.) Op die manier wil het bedrijf stadslandbouw koppelen aan veranderlijk en tijdelijk grondgebruik: de containers kunnen geplaatst worden op braakliggende stukken grond, in afwachting van hun nieuwe invulling. Zo creëert Agrado zoals men noemt een win-winsituatie, iets waar Gent met zijn Korte Keten wedstrijd sterk naar op zoek is.

De Gentse Korte Keten wedstrijd is een initiatief van stad Gent om projecten te steunen die de keten tussen de consument en producent verkorten. De winnaar ontvangt 15.000 euro om zijn project op te starten. In deze tweede editie van de wedstrijd werd vooral gezocht naar oplossingen voor duurzame distributie en logistiek. Door de groenten, vis en kruiden die gekweekt worden in (en op) de containers met de bakfiets te verdelen, kon het bijna niet anders dan dat Agreon deze editie zou winnen.

Meer info: www.klimaat.stad.gent