@livewireStyle
header.home link

Al plannen voor de tuin? Laat je inspireren door het voedselbos

Een moestuin die zichzelf draaiende houdt, moet heerlijk zijn, toch? Gedaan met spitten, ingewikkelde rotatiesystemen en winterschoonmaak. Maar wat is dan het alternatief? Een voedselbos! Hierin zijn zowel bomen als voedselproducerende planten zo goed op elkaar ingesteld, dat zij een volwaardig ecosysteem vormen dat zichzelf zonder al te veel tussenkomsten in stand kan houden. Klinkt aanlokkelijk? Ontdek dan het Voedselbos in Kruishoutem en maak ook van je eigen tuin een voedselbos met onze tips.
26 januari 2015  – Laatste update 4 april 2020 16:22
Beeld: Soluna.ca

 

Een moestuin die zichzelf draaiende houdt, moet heerlijk zijn, toch? Gedaan met spitten, ingewikkelde rotatiesystemen en winterschoonmaak. Maar wat is dan het alternatief? Een voedselbos! Hierin zijn zowel bomen als voedselproducerende planten zo goed op elkaar ingesteld, dat zij een volwaardig ecosysteem vormen dat zichzelf zonder al te veel tussenkomsten in stand kan houden. Klinkt aanlokkelijk? Ontdek dan het Voedselbos in Kruishoutem en maak ook van je eigen tuin een voedselbos met onze tips.

 

Diehard ecologische tuin

In een voedselbos worden struiken en bomen gecombineerd met voedselproducerende planten. Daarbij is het cruciaal dat alle planten zijn afgestemd op de bodem, het klimaat én op elkaar. Zo kunnen ze elkaar helpen bij de bestuiving, ziektebestrijding en voorziening van voedselstoffen. Na verloop van tijd (een beetje geduld, het kan jaren duren), wordt het voedselbos steeds onafhankelijker en groeit het uit tot een semi-natuurlijk ecosysteem waarin je bijna niet meer moet ingrijpen, en al helemaal niet met kunstmeststoffen of chemische gewasbescherming.

Binnen een voedselbos heerst een soort 'gestructureerde chaos'. Alle planten lijken een beetje door elkaar te staan (al is er heel goed over nagedacht welke planten naast elkaar staan) en er zijn geen teeltrotaties. Eerder dan naar orde wordt gestreefd naar biodiversiteit en een evenwichtige bodem, waardoor bodemplagen zoals knolvoet - normaal veroorzaakt door een tekort aan vruchtwisseling - geen kans krijgen. Door in lagen te werken met zowel knolgewassen (in de bodem) als bodembedekkers (op de bodem) als struiken (halfhoge planten) als bomen (hoge planten), heerst er in een voedselbos veel diversiteit op een beperkte oppervlakte. En in plaats van bollen en eenjarigen, wordt vooral gekozen voor permanente planten. Hierdoor wordt geput uit een relatief onbekend assortiment lekkernijen, zoals daslook, eeuwige moeskool, brave hendrik of roomse kervel.

Een voedselbos is een voorbeeld van permacultuur, een concept dat in de jaren ’70 ontstond in Australië. Monoculturen zorgden daar destijds voor bodemproblemen. Daarom ontwikkelde men een nieuw voedselproductiesysteem waarbij landbouw en natuur gecombineerd werden. Het vraagt een compleet andere instelling, waarbij veel aandacht uitgaat naar eenheid met de natuur, en het creëren van ecosystemen waarbinnen gewassen elkaar helpen. Ook boslandbouw is een vorm van permacultuur (lees er meer over in ons artikel 'Op de rooster: boslandbouw in Vlaanderen').

Je kan permacultuur en voedselbossen daarom omschrijven als diehard ecologisch/biologisch tuinieren. Ook daarbij staan natuurlijke en duurzame methodes voorop, maar er wordt nog steeds veel ingegrepen door de boer of tuinder: de grond wordt gespit en er wordt elk jaar opnieuw gezaaid volgens een strikte teeltwisseling. Minder aandacht gaat uit naar de samenwerking tussen verschillende gewassen.

 

Geëmancipeerde (moes)tuin: tips

Wil jij je (moes)tuin ook omvormen tot een vrij voedselbos? Lees dan eerst even deze tips:

  • Vooraleer je kan inspelen op de natuur, moet je die uiteraard eerst goed leren kennen. Observeer je tuin: waar heeft hij het meeste zonlicht, waaruit bestaat de bodem, hoe groot is hij? Bepaal ook de focus die jij belangrijk vindt: wil je vooral voedselproductie, inheemse planten of veel biodiversiteit? Met andere woorden: bezint eer ge begint ;-).
     
  • Om een blijvend ecosysteem op te bouwen is het belangrijk dat je zeker een aantal meerjarig planten voorziet. Ook nobele onbekenden zoals daslook, brave hendrik, kruidvenkel en eeuwige moeskool horen daarbij. Op enkele open plekjes kan je meer gangbare eenjarige gewassen elkaar laten afwisselen.
     
  • In laagjes werken kan op een klein oppervlak een enorme biodiversiteit creëren. Knolplanten, bodembedekkers, klimplanten, lage struiken, bomen: geef ze allemaal een plaatsje.
     
  • Plantjes voorkweken in een serre is handig én toegestaan. Hiermee kan je lege plaatsen waar je net geoogst hebt onmiddellijk opvullen met een volwaardige plant. Zo hoef je nooit lege plekken te hebben in je moestuin of lang te wachten op een nieuwe oogstperiode.
     
  • Geen onkruidbestrijding betekent dat je onkruid zo veel mogelijk moet voorkomen. Dat kan door zelf de bodem al grondig te bedekken met een laag mulch. Die kan bestaan uit allerlei (liefst!) organische materialen zoals stro, houtsnippers, boomschors, bladeren of compost. Bovendien zorgt die mulchlaag ook nog voor extra voeding voor alle beestjes in de bodem: win-win.
     
  • Tot slot, heb geduld. De natuur heeft zelf honderden jaren nodig om volwaardige ecosystemen te creëren, verwacht dus niet dat het jou op twee jaar lukt. Dat hoeft overigens geen teleurstelling te zijn. Elk jaar kan je een nieuw vreugdesprongetje maken omdat je permatuin het beter en beter begint te doen. Blijven observeren en bijschaven is the key to succes.
 

Activiteiten in het Voedselbos

Het Voedselbos in Kruishoutem organiseert open werkdagen, workshops en opleidingen in permacultuurontwerp. Meer info over alle activiteiten vind je op de website van het Voedselbos onder de rubrieken 'beleef permacultuur' en 'kalender'. 

Gerelateerde artikels